Azerice - Türkçe çeviri (v1.4 yeni)
?Azerice
Bir də qollarını qardaşının boynuna doladı. Qardaşının bu gəlişinə çox şaddı, elə bil, qanadlanmışdı. Sürücünün isə heç maşından da düşməyə halı yox idi. Gözləyirdi, görsün ki, ev sahibi nə buyuracaq...
Hala da "Sarıköynək çalırdılar. Çox sevdiyi bu qədim el havası da onu lap haldan çıxartmışdı. Acından ürəyi üzülürdü.
"Sarıköynək" havası ilə bir yerdə bu həyətə dolma iyi də dol-muşdu. Nədənsə bu iy də onun yadına Məmmədağanı saldı.
Ev sahibəsinin ürəyindən keçən istək isə yəqin ki, baş tutmayacaqdı. O, istəyirdi ki, cənazə bu qapıdan camaatın çiynində çıxsın, camaat bu cənazəni qəbiristanacan çiynindən qoymasın. Axı, qəbiristan çox yaxın idi və bu kənddə elə bir ölü olmamışdı ki, onu basdırmağa maşınla aparsınlar...
- İstəyirsən, meyit qalsın, sabah tezdən aparıb basdırarıq, - qardaşı dedi.
- SabahacanTamam iylənər, o, cavab verdi. Və qardaşı bildirəndə ki, o, rayondan buz da alıb gətirib və o buzla meyiti uç gün də saxlamaq olar, fikrə getdi...
Bu meyitdən bezməmişdi, bu gecəni də meyitlə qala bilərdi, amma daha əmin idi ki, bu heç nəyi dəyişməyəcək, o, əmin idi ki, sabah da bu qapıya heç kim gəlməyəcək...
- Yox, - dedi, aparaq basdıraq.
Toyun çal-çağırı isə kəndi başına götürmüşdü.
-Mən bu camaatı belə bilməzdim, qardaşı dedi, -minnətə də getdim, sözümü eşitmədilər... Qəbiristanın dəmir darvazasından iri bir qıfıl asılmış qa-pısında onların qabağına Belorus Ramazan özü çıxdı.
Sözsüz də anlamaq mümkün idi ki, onu qəbiristana bu-raxmayıblar. Onun illərdən bəri işlətdiyi "Belorus"un işığı xeyli aralıdan gəlirdi.
- Qəbiri orada, traktorun yanında qazmışıq, Ramazan dedi, maşını elə oraya sürün.
Bunun səbəbini isə Ramazandan sürücü soruşdu. Əslində sürücüyə də hər şey aydın idi, görünür, camaat tökülüşüb gəlmişdi və Ramazanı qəbiristana buraxmamışdılar. Kim bi-lir ona nə demişdilər, o da nədən ötrü məcbur olmuşdu ki, Əlizaman uyuyası qəbri qəbiristandan bir xeyli aralıda qazsın.
Ramazan da nədənsə sürücüyə cavab vermədi:
- Mən bu camaatı belə bilməzdim, - dedi.
Vaxtilə bu qəbiristanın nə darvazası vardı, nə daş hasarı.
Yovşan, yulğun, böyürtkən kollarının arasında itib-batan baş-daşılarını görəndən sonra bilmək olardı ki, bura örüş yeri de-yil, qəbiristandır.
Bu qəbiristanın ətrafına bu daş hasar çəkiləndə də, üstündə ayın, ulduzun nişanəsi olan bu qıfıllı dəmir darvaza bura qoyulanda da Əlizaman özü qabağa duşmüşdü.
O zaman ilk nar çubuğunu da bu qəbiristanda atası Mol-
la Məhəmmədin qəbri üstündə Əlizaman özü basdırdı, çox keçmədi ki, adama boy verməyən bu yovşanlıq, yulğunluq nar bağına döndü.
Türkçe
Kollarını tekrar kardeşinin boynuna doladı. Kardeşini gördüğüne o kadar sevinmişti ki, sanki kanatları varmış gibi hissediyordu. Ama şoför arabadan inmek bile istemiyordu. Arabanın sahibinin ne diyeceğini bekliyordu...
Hâlâ "Sarıköyenek" çalıyorlardı. Çok sevdiği bu kadim halk atmosferi onuTamamen kendinden geçirmişti. Yüreği kederle burkuldu.
"Sarıköyenek" atmosferinin yanı sıra, bu avluyu dolma kokusu da dolduruyordu. Nedense bu koku ona Mammadaga'yı da hatırlatıyordu.
Ev sahibesinin yüreğindeki dilek muhtemelen gerçekleşmeyecekti. Cenazenin bu kapıdan halkın omuzlarında çıkmasını istiyordu ki, halk bu cenazeyi mezarlığa kadar omuzlarında bırakmasın. Zaten mezarlık çok yakındı ve bu köyde daha önce arabayla defnedilmek üzere götürülecek bir ölü olmamıştı...
- İstersen cenazeyi bırak, biz alıp yarın erkenden gömelim,- dedi kardeşi.
- Yarına kadar kötü kokar, diye cevap verdi. Ve kardeşi, ilçeden buz getirdiğini ve cesedin o buzla üç gün saklanabileceğini söylediğinde, düşündü...
Bu cesetten bıkmamıştı, bu gece cesedin yanında kalabilirdi ama bunun hiçbir şeyi değiştirmeyeceğinden, yarın da bu kapıya kimsenin gelmeyeceğinden daha emindi...
- Hayır,- dedi, alalım ve gömelim.
Düğün alayı köyü ele geçirmişti.
- Ben bu insanları tanımıyordum bile, dedi kardeşi,- Şükürler olsun ki beni dinlemediler... Belorus Ramazan, mezarlığın demir kapısında, ucunda büyük bir kilit asılı halde, karşılarına çıktı.
Onu mezarlığa sokmadıkları belliydi. Yıllardır kullandığı "Belorus"un ışığı çok uzaklardan geliyordu.
- Mezarı oraya, traktörün yanına kazdık, dedi Ramazan, arabayı hemen oraya sür.
Şoför Ramazan'a bunun nedenini sordu. Aslında şoför için her şey açıktı, kalabalık toplanmış gibiydi ve Ramazan'ı mezarlığa almamışlardı. Kim bilir ona neler söylemişlerdi ve neden Alizaman Uyuyan'ın mezarını mezarlıktan çok uzakta kazmak zorunda kalmıştı.
Ramazan, nedense şoföre cevap vermedi:
-Bu insanları tanımıyordum bile,- dedi.
Bir zamanlar bu mezarlığın ne bir kapısı ne de taş çiti vardı.
Pelin, yulgun ve böğürtlen çalıları arasında kaybolmuş mezar taşlarını görünce, burasının otlanacak bir yer değil, bir mezarlık olduğunu anladınız.
Bu mezarlığın etrafına bu taş çit çekildiğinde ve üzerinde ay ve yıldız bulunan bu kilitli demir kapı buraya yerleştirildiğinde, Alizaman'ın kendisi ortaya çıkmıştı.
O zamanlar Alizaman, bu mezarlığa ilk nar ağacını babası Mol-la Muhammed'in mezarı üzerine kendisi gömdü. Bir insan boyuna bile ulaşamayan bu pelin, çok geçmedenNar bahçesine hasat geri döndü.